اولین رییس مجلس شورای ملی که بود و چه کرد؟
تاریخ انتشار: ۱۵ بهمن ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۹۶۸۰۶۴۳
۱۵ بهمن در تاریخ معاصر ایران تنها یادآور ترور نافرجام محمد رضا شاه پهلوی در سال ۱۳۲۷ خورشیدی (۷۵ سال قبل) نیست. چرا که ۳۸ سال پیش از آن و در ۱۵ بهمن ۱۲۸۹ خورشیدی مرتضی قلیخان هدایت (صنیع الدوله) اولین رییس مجلس شورای ملی را ترور کردند.
به گزارش عصرایران، قاتلان، دو کارگر گرجی تبعۀ روسیه بودند و با این که یکی از مشهورترین و برجستهترین رجال تاریخ معاصر ایران را کشته بودند با استفاده از حق کاپیتولاسیون تحویل روسیه شدند و در ایران محاکمه یا مجازات نشدند.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمیشوند!
شهرت مرتضی قلی خان هدایت تنها به خاطر آن نبود که در اولین مجلس شورای ملی که دستاورد انقلاب مشروطه بود به ریاست آن رسید. او پسر دوم میرزا علی قلی خان هدایت (مخبرالدوله) بود و شگفتا که در چهارراه مخبرالدوله هم به قتل رسید.
جدای این برادر مهدی قلیخان هدایت از رجال مشهور دیگر بود که کتاب خاطرات و خطرات او همچنان یکی از مهمترین منابع مطالعه تاریخ معاصر است. ("مهدیقلی هدایت" با لقب مخبرالسلطنه به اتفاق برادرش مرتضیقلی و میرحسین خان پیرنیا نظامنامه انتخابات را تهیه کردند. علاوه بر این "مخبرالسلطنه" مسئول برگزاری اولین انتخابات مجلس شورای ملی در تهران بود.)
برای علاقهمندان به تاریخ معاصر، "مخبرالسلطنه" نامی شناخته شده است. این شهرت بیشتر ناشی از حضور او در مناصب مختلف سیاسی ایران در اواخر سلطنت قاجار و رضاشاه پهلوی است. زندگی این شخصیت سیاسی با سلطنت ۶ پادشاه و وقوع حوادث بزرگی، چون ترور ناصرالدین شاه، مشروطیت، استبداد صغیر، نابودی سلسله قاجار، روی کار آمدن رضا شاه پهلوی، جنگ جهانی اول و دوم و اشغال ایران و به سلطنت رسیدن محمدرضا شاه همراه بود. "مخبرالسلطنه" در بیشتر این وقایع یا ناظری آگاه بود یا خود نقشی فعال داشت و در خاطرات و خطرات روایات دست اولی دارد).
این دو برادر در سفر ناصرالدین شاه به عتبات عالیات همراه پادشاه قاجار بودند و عنوان صنیع الدوله را هم ناصر الدین شاه به او داد چرا که پس از تحصیل در دارالفنون (اولین دانشگاه ایران) روانۀ آلمان و مهندس معدن شد و در بازگشت و در ۱۲۷۳ خورشیدی کارخانه ریسمانریسی را پایه گذاشت و از این رو او را یکی از بانیان صنعت نوین نساجی در ایران میدانند.
دانش و تخصص صنیع الدوله را ناصرالدین شاه بسیار پسندید و جدای لقبی که به او داد خویشاوند شاه هم شد، چون دختر ولیعهد را به همسری برگزید. (احترام السلطنه دختر مظفرالدین میرزا یا مظفرالدین شاه بعدی)
داماد مظفرالدین شاه و پسر مخبرالدوله بودن برای هر رجل دیگر کافی بود که ایام را به عیش و نوش بگذراند، اما رفتار مرتضی قلی خان هدایت با دیسیپلین بود و وجهۀ صنعتی و ملی هم داشت.
از او همچنین به عنوان یکی از پایهگذاران نیروی دریایی ایران هم یاد میشود چرا که در زمان مظفرالدین شاه روانۀ انگلستان شد و کشتی جنگی و توپ خرید.
البته او در زمان ناصر الدین شاه هم برای خرید کشتی به فرنگ رفته بود و اگر در خاطرات اعتمادالسلطنه انتقاداتی به او میبینیم مربوط به قبل است، چون خود او قبل از ترور ناصرالدین شاه درگذشت و مرتضی قلی خان صنیع الدوله، اما خرید و قرارداد اصلی کشتی را در دوران شاه بعدی انجام داد.
جالب این که نام یک کشتی را پرسپولیس و دیگری را مظفری گذاشت تا ایرانیها احساس تعلق بیشتری داشته باشند. این اشاره هم جالب است که رجلی که به یکی از ریشهدارترین خانوادههای تهران تعلق داشت و داماد شاه و صنیعالدوله بود زاده و بالیدۀ «چاله میدان» تهران بود.
او در دوران ریاست مجلس شورای ملی با لایحۀ قرضۀ دولت ایران از دو دولت روس و انگلیس مخالفت کرد و به یک چهرۀ ضد روس مشهور شد.
به جز او اتابک هم البته مخالف بود. اتابک را در ۸ شهریور ۱۲۸۶ کشتند و یک هفته بعد صنیعالدوله که میدانست هدف بعدی اوست از ریاست مجلس استعفا کرد.
نه تنها استعفا داد که مدتی به مجلس هم نمیآمد. دو سال بعد باز نمایندۀ تهران در مجلس شورای ملی شد و این را هم جالب است بدانید که با ۱۵۱۳ رأی، چون کل آرای تهران ۵۸۲۵ رأی بود. بعدتر البته در دولت سپهدار تنکابنی ابتدا وزیر علوم و اوقاف و سپس وزیر فواید عامه شد.
فکر و ذکر مرتضی قلیخان هدایت یا صنیعالدوله، اما «نجات اقتصاد ایران» بود و رسالهای هم با این عنوان نوشت و با پیشنهادهای مالی قرار بود امور مالیه را در دولت بر عهده گیرد.
روز ۱۵ بهمن هم در راه مجلس بود تا اولین بودجه پیشنهادی را به مجلس ببرد با این که هنوز عهده دار مقام اقتصادی در دولت نشده بود، اما تجربهها و تخصص او متنوع بود و پسر مخبرالدوله را در چهارراه مخبرالدوله دو کارگر گرجی تبعه روس به قتل رساندند و اگرچه اعتراف کردند برخی رجال دیگر در ایران آنان را تحریک و اجیر کرده بودند، اما اسرار این قتل به طور کامل فاش نشد اگرچه جرم اصلی او اصلاحات مالی بود که طبعا با منافع کسانی سازگار نبود.
او امیر کبیر دوم ایران نبود، ولی در دارالفنونی درس خوانده بود که امیر کبیر پایه گذاشته بود و از این رو دغدغۀ نوسازی صنعتی ایران را داشت هر چند زود دریافت تا سیاست سامان نگیرد اقتصاد و صنعت هم بهسامان نخواهد شد و به همین خاطر وارد مجلس شد. صنیعالدوله هنگام مرگ تنها ۵۴ سال داشت و این یعنی آن همه کار را در آن دوران در همین عمر کوتاه انجام داده است.
منبع: فرارو
کلیدواژه: تاریخ معاصر ایران محمد رضا شاه پهلوی قیمت طلا و ارز قیمت خودرو قیمت موبایل مجلس شورای ملی ناصرالدین شاه صنیع الدوله تاریخ معاصر
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را بهطور اتوماتیک از وبسایت fararu.com دریافت کردهاست، لذا منبع این خبر، وبسایت «فرارو» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۹۶۸۰۶۴۳ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتیکه در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
انتصاب رییس و اعضای شورای علمی و فناوری پارک علوم و فناوریهای نرم و صنایع فرهنگی جهاددانشگاهی
رییس جهاددانشگاهی در احکامی جداگانه، رییس، دبیر و اعضای شورای علمی و فناوری پارک علوم و فناوریهای نرم و صنایع فرهنگی این نهاد را منصوب کرد.
به گزارش ایسنا، حسن مسلمی نائینی، رییس جهاددانشگاهی در احکامی جداگانه محمدحسین ایمانی خوشخو (رییس)، ابراهیم نبیونی (دبیر) و علی سعداله، محمدحسین عسگرپور، کامران جعفری، مسعود حسنلو، ابوالقاسم رئیسی، علیرضا کلانترمهرجردی و محمدصادق سبطالشیخ انصاری را برای مدت دو سال بهعنوان اعضای شورای علمی و فناوری پارک علوم و فناوریهای نرم و صنایع فرهنگی این نهاد منصوب کرد.
پارک ملی علوم و فناوریهای نرم و صنایع فرهنگی تنها پارک تخصصی در حوزه علوم، فناوری های نرم و صنایع فرهنگی در گستره ملی ایران محسوب می شود. این پارک با توجه به رسالت جهاددانشگاهی و ظرفیت های موجود در این نهاد و همچنین با در نظر گرفتن نیازهای کشور برای توسعه و تجاریسازی فناوریهای نرم و اشتغال زایی در بخش فرهنگ و هنر، صنایع دستی، گردشگری با حوزه نفوذ ملی آغاز به کار کرده است.
شبکه گسترده جهاددانشگاهی دامنه موضوعی پارک فناوری های نرم و صنایع فرهنگی را وسعت بخشیده که امکان انتقال تجربیات در سطح تخصصی بالا را در سراسر کشور فراهم می کند.
به گزارش روابط عمومی جهاددانشگاهی، این پارک به عنوان اولین و تخصصیترین پارک در حوزه اقتصاد فرهنگ، محیطی مناسب برای استقرار، رشد، توسعه و شکوفایی مؤسسات و شرکتها را فراهم میآورد و شرکتهای فناور مستقر در آن در تعامل سازنده با دانشگاهها و سایر مؤسسات پژوهشی و فناوری به فعالیتهای فناورانه در حوزههای مختلف فرهنگی و هنری میپردازند.
گفتنی است، بر اساس ابلاغ رییس جمهور، شهر جهانی فناوریهای نرم و صنایع فرهنگی و خلاق با همکاری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و پارک ملی علوم و فناوری های نرم وصنایع فرهنگی جهاددانشگاهی ایجاد میشود.
انتهای پیام